Een salarisschaal bestaat uit een start- en eindloon van laag tot hoog waarin bruto maandsalarissen voor een bepaalde fulltime functie staan vastgesteld. De bedragen binnen een schaal noem je ook wel ‘treden’ of ‘periodieken’. Bij verschillende functieniveaus horen verschillende salarisschalen, welke weer onderdeel zijn van een loongebouw of salarishuis. Soms ligt het loongebouw al vast op basis van een cao. Heeft de organisatie geen cao, kan een organisatie zelf het loongebouw bepalen.
In principe geldt voor elk functieniveau een andere salarisschaal. Ben je bijvoorbeeld junior? Dan zit je in een lagere salarisschaal dan een senior. Maak je promotie? Dan stap je waarschijnlijk over naar een hogere schaal. Verder kan jouw salarisniveau of trede afhankelijk zijn van jouw eigen prestaties en/of bedrijfsprestaties, maar ook van jouw leeftijd, opleiding of ervaring. Kom je op de laatste trede van de schaal? Dan krijg je in principe geen periodiek meer en verandert jouw salarisniveau niet meer, tenzij je promotie maakt naar een andere functie of functieniveau.
De precieze werking van salarisschalen is afhankelijk van welk soort loongebouw een organisatie hanteert.
Een loongebouw kan zowel structureel als flexibel zijn. Bij een flexibel loongebouw kun je lonen afhankelijk maken van de bedrijfsprestaties. Gaat het bijvoorbeeld economisch goed met een organisatie, kunnen er beloningen worden toegekend. Belandt de organisatie (tijdelijk) in zwaar weer, kan een periodiek worden overgeslagen. Bij een structureel loongebouw bestaan er geen beloningen op basis van bedrijfsprestaties en is de organisatie gebonden aan de salarisafspraken en vastgestelde periodieken.
Ook kan een loongebouw een gesloten of open salarisstructuur hanteren. Een gesloten salarisstructuur houdt in dat de periodieken binnen een salarisschaal zijn gebaseerd op leeftijd of aantal dienstjaren en niet op basis van personeelsprestaties. Een open salarisstructuur hanteert ook een start- en eindloon, maar geen vaste periodieken. Bij slecht functioneren krijgt de medewerker geen opslag, bij goed functioneren wel. Het is ‘loon naar werken’ en stimuleert personeelsprestaties.